Zingen voor de vrijheid

door Arne Doornebal

'Let us go', zingt Mary Boyoi. Haar vader stierf terwijl hij vocht voor een onafhankelijk Zuid-Soedan. Boyoi zet zijn strijd voort, maar met muziek. Vandaag stemt ze met de Zuid-Soedanezen in een referendum over onafhankelijkheid, over afscheiding van het islamitische noorden.

Zingen voor de vrijheid

Naaldhakken zijn niet bepaald handig op de hobbelige zandwegen van Juba, in Zuid-Soedan. Toch draagt Mary Boyoi ze. Een spijkerbroek, felroze shirt en opvallende armbanden maken haar outfit compleet. “Uiterlijk is belangrijk", zegt de 30-jarige zangeres. Er was een tijd dat Boyoi het zich niet kon veroorloven zich druk te maken over dat soort zaken. Als een van de Lost Girls zwierf ze eind jaren tachtig door Soedan, op de vlucht voor het conflict tussen de rebellenbeweging SPLA en het regeringsleger. Haar vader, die met de rebellen vocht voor onafhankelijkheid, was toen al om het leven gekomen.

Eerst gingen Boyoi en duizenden andere Lost Boys en Girls richting Ethiopië. “Vijftien dagen op rij liepen we door, op blote voeten. Van honger en dorst stierven veel kinderen onderweg.” Toen ze in 1991 uit Ethiopië werden verjaagd, trok de karavaan naar Kenia. In vluchtelingenkamp Kakuma zou Boyoi voor het eerst rust vinden en naar school gaan. Ze groeide er ook uit tot de vrouw die de strijd van haar vader voortzet. Het streven naar onafhankelijkheid voor Zuid-Soedan neemt in het leven van Boyoi een centrale plek in. Er is echter een groot verschil: haar vader vocht letterlijk voor datgene waarin hij geloofde, zij probeert met muziek haar doel te bereiken. “Vrijheid krijg je niet gratis, maar door het bloed dat ervoor heeft gevloeid", zingt Boyoi in het nummer 'Let us go'.

Boyois gifgroene telefoon licht op; het is een hoge politicus. Al pratend loopt ze over het erf dat ze deelt met haar zus. Langs het toilet, een gat in de grond met eromheen wat stukken plastic voor de privacy. Langs haar neefjes, die snel een broek aan krijgen vanwege het bezoek. En langs de kamer waarin ze woont. De strijd tussen de SPLA-rebellen en het leger woedde tussen 1983 en 2005 en staat los van het conflict in Darfur, in het westen van Soedan. De inzet was meer gelijkheid binnen Soedan, omdat de SPLA meende dat de overwegend christelijke en animistische Afrikaanse volken in het zuiden werden achtergesteld bij de Arabische moslims in het noorden. Een eigen staat werd door veel van de rebellen als het beste middel daarvoor gezien.

'Het noorden keek op ons neer'
“Mijn vader vertelde over de Arabieren van Noord-Soedan”, vertelt Boyoi. “Zij keken neer op ons, de zwarte zuiderlingen. Hij legde uit dat hij streed voor een Soedan waarin ook een zwarte man president kan worden. Dat is nog steeds onmogelijk in dit land. Daarom moet er een Zuid-Soedanese staat komen.” In de kwarteeuw die het gewapende conflict duurde, kwamen twee miljoen mensen om het leven en raakten miljoenen anderen ontheemd. Aan het bloedvergieten kwam een einde op 9 januari 2005, toen de SPLA en de regering een vredesakkoord sloten. Essentieel onderdeel daarvan was de organisatie van een referendum over onafhankelijkheid, dat op 9 januari dit jaar plaatsvindt.

Het gesprek met de politicus gaat over die onafhankelijkheid en het referendum. Boyoi speelt in de aanloop ernaartoe een belangrijke rol. Ze toert door het land om met optredens duidelijk te maken wat er dient te gebeuren: er is nu geen tijd om te twijfelen. Geef je stem voor de toekomst. In haar eenkamerwoning laat ze op haar laptop de videoclip zien van het nummer dat het strijdlied is van de voorstanders van onafhankelijkheid. Het is een mix van liveoptredens in Kenia en Ethiopië, aangevuld met studioshots. Fans slaan een Zuid-Soedanese vlag om de zangeres heen en verlaten al snel hun zitplaatsen om zij aan zij met Mary te dansen. De clip werd al op de Zuid-Soedanese televisie uitgezonden. “Maar ik vind dat hij niet goed genoeg gemonteerd is", zegt Boyoi.

Even later, wanneer ze door de beoogde hoofdstad Juba rijdt, zegt Boyoi te beseffen dat ook een onafhankelijk Zuid-Soedan niet het paradijs zal zijn. De asfaltwegen, kantoorgebouwen en internetcafés zijn in het land nog steeds uitzonderlijk. “In het afgelegen gebied waar ik vandaan kom, is het veel minder ontwikkeld.” Ze geeft als voorbeeld haar geboortedorp Pibor, twee dagen rijden naar het noordoosten. “Daar zijn nauwelijks vrouwen met een opleiding.” Gewapende strijders van rivaliserende stammen vliegen elkaar er nog geregeld in de haren, met honderden doden tot gevolg.

Samen voor onafhankelijkheid
Zelf studeerde ze in Nairobi, reden waarom Boyoi begin dit jaar werd gevraagd de politiek in te gaan. Ze stelde zich kandidaat voor een zetel in het parlement, een avontuur dat haar slecht is bekomen. “Tijdens mijn campagne werd ik opgepakt omdat ik me bij een oppositiepartij had aangesloten en niet bij de regeringspartij SPLM.” De SPLM komt voort uit de SPLA-rebellenbeweging en is almachtig in Zuid-Soedan. “Een paar dagen wist niemand waar ik was. Ondertussen zat ik in een smerige cel in Pibor.” De vicepresident van Zuid-Soedan kwam eraan te pas om haar vrij te krijgen. “Op een onbewaakt moment kon ik mijn telefoon gebruiken en belde ik hem op. Nadat hij met de bewakers had gesproken, lieten ze me gaan.” Boyoi verloor de verkiezingen uiteindelijk van haar tegenkandidate, de vrouw van een machtig SPLM-kopstuk. Boyoi had twijfels bij de eerlijkheid van die uitslag, maar besloot deze niet aan te vechten. “In deze belangrijke periode moet Zuid-Soedan zich verenigen. Onlangs zijn alle partijen bij elkaar gekomen. We hebben onze verschillen aan de kant gezet, en samen werken we toe naar de onafhankelijkheid.”

Waarschuwingen voor het uitbreken van een oorlog als het regime in Khartoem niet accepteert dat het olierijke zuiden zich af scheidt, wuift Boyoi weg. “In het zuiden willen we vrede. Ik verwacht niet dat een net zo heftige oorlog uitbreekt als de vorige keer. Wellicht een beperkt grensconflict.” Eind december maakte de Soedanese president Omar Al-Bashir toespelingen op het Soedan na een afscheiding van het zuiden. Dit zou erop kunnen duiden dat het regime in Khartoem het zuiden toch zal laten gaan. “Ik kan de Arabieren van Noord-Soedan vergeven voor de decennia van onderdrukking," stelt Mary Boyoi. “Als ze ons nu onze vrijheid maar geven. Er is geen noorderling die ik persoonlijk kan verwijten dat mijn vader stierf. Het was immers oorlog. Na onze onafhankelijkheid hoop ik dat de twee Soedans vredig naast elkaar kunnen bestaan.”

Tekst 'Let us go'

When this war started
South Sudan was so young
North look at us as children
They didn't even bother to listen
to what we have to say
When we grown up a few years ago
We saw Unity not attractive
That is why we say let us go

Let us go, go, go, go
We will make it
Leave us alone
We will make it

Oh my God come and help
South Sudan akoon dahla (to become country)
Horia ma balgo saakid (freedom you can not get free)
balgo fi dam gabil kide kan dafick (through the blood which was poured before)
achan kide taal sowit, sowit, sowit (that is why you should vote vote vote)

Let us go, go, go, go
We will make it
Leave us alone
We will make it

Can you hear you the trumpet calling?
Everyone march on
steadfastly determination closer to the mount top
it is not time to guess and wonder
you vote your voice you need your future
Put an end to sorrow that have clouded our
lives now

Sudan my home I give my vote my help to be
much stronger
I can see referendum coming
My vote my voice and I will give it
Let us go, go, go, go
We will make it
Leave us alone
We will make it

Laatste reacties (0)

plaats reactie

Er zijn nog geen reacties geplaatst.

Plaats een reactie

Waar

Wie

Arne Doornebal

Arne Doornebal (1983) is sinds 2007 freelancejournalist in Oeganda. Ook de andere landen in Oost-Afrika bezoekt hij geregeld. Het afgelopen jaar schreef Arne vooral voor persbureau GPD.

Waarom

"Soms kom je bijzondere mensen tegen tijdens het reizen, zonder dat je een verhaal over hen direct kwijt raakt. Verhalen over een eenling halen de mainstream-media vaak niet. Toen ik over One11 hoorde en ik vlak daarna naar Soedan ging, dacht ik gelijk: ik moet Mary opnieuw bezoeken!"

arnedoornebal.com

Links

Jan Eikelboom maakte voor het tv-programma Nieuwsuur de reportage
Terug naar Soedan over de 27-jarige kindsoldaat Kon Kelei, die op zijn vierde werd meegenomen om te worden opgeleid tot kindsoldaat. Hij vluchtte en woonde tien jaar lang in Nederland.