Het nieuwjaarscadeau van journalisten voor Nederland
Portretten van bouwers en pioniers
Bloemen uit Gaza
door Rolf Bos
Omar Shaban (1962) is econoom in de door Israël van de buitenwereld afgegrendelde Gazastrook. Hij wil niet kiezen tussen de Israëli's en de Palestijnen. Maar voor onafhankelijk denken is moed nodig.
"Mijn vrouw Sohair, die vrij kan reizen omdat ze bij het Rode Kruis werkt, was een tijdje terug in Israël. Mijn oudste zoon had haar gevraagd een viool mee te brengen. Dat deed Sohair, maar toen ze hier bij het Israëlische checkpoint kwam, moest die vioolkist natuurlijk open. De soldate die de inhoud controleerde was verbaasd, want hé, er zat geen wapen in, maar een viool. Spelen jullie in Gaza muziek? Die soldate had geen idee dat er ook gewone mensen wonen."De eerste Israëliër die mijn jongste zoon zag, was een soldate. Ze droeg een groot geweer. Nour was nog klein en die verschijning maakte indruk op hem, het was alsof hij een wezen van een andere planeet zag. Zo’n eerste impressie kan bepalend zijn. Ik nam hem later mee naar Jericho, waar ik geïnterviewd werd door een journalist van een Israëlische krant. Het kostte mij moeite om Nour te overtuigen dat die man Israëliër was. Want Israëliërs, dat zijn toch allemaal soldaten, met grote geweren?"
In de koffiehuizen klinkt de haat
"Ik wil maar zeggen: wij, Palestijnen en Israëliërs, wonen dicht bij elkaar, maar we kennen elkaar niet. Nee, er bestaan alleen maar vooroordelen over elkaar. En dan komen onze zoons nog uit een gezin waarvan de ouders kunnen reizen. Zij hebben via internet toegang tot andere informatie dan de eenzijdige en gekleurde verhalen die je hier op de straat en in de koffiehuizen hoort. Daar klinkt de haat.
"Zelfs ik heb grote moeite mijn zonen de juiste normen en waarden bij te brengen. Aan de andere kant, in Israël, dat steeds rechtser wordt, klinken ook racistische vooroordelen, maar dan over de Palestijnen. Ik heb sterk de indruk dat de twee regeringen, hier die van Hamas, maar ook die van Israël, er alle baat bij hebben om elkaar zo zwart mogelijk af te schilderen. De tegenstander mag vooral geen menselijke trekjes bezitten.
"Gematigde mensen trekken weg. Zij worden niet meer gehoord. Maar dat zijn juist de mensen die vrede zouden kunnen brengen. Een vrede waar alle partijen beter van zouden worden. Natuurlijk moeten er pijnlijke concessies gedaan worden. Er moeten enorme compromissen gesloten worden, over grenzen, landruil, vluchtelingen, Jeruzalem. Maar stel je eens voor: wij een eigen, democratische staat en Israël economische toegang tot dat grote Arabische achterland.
"Tien jaar terug kon er aan beide kanten van de grens nog volop over vrede worden gesproken. Er was contact op allerlei niveaus. En nu? Nu leven we in de tijden van Avigdor Lieberman, de xenofobe minister van Buitenlandse Zaken van Israël. De BBC wilde een televisiegesprek met mij voeren en een vertegenwoordiger van een van de Joodse nederzettingen op de bezette Westelijke Jordaanoever. Die man wilde niet met mij in een programma, want ik kwam uit Gaza."
Wilders
"Ik was niet zo lang geleden in Nederland. Ik weet dus dat niet iedereen in Nederland achter de politiek van Geert Wilders staat. Maar hier, in de koffiehuizen, in de straten rond de moskeeën, weten ze dat niet. Die Wilders, dat is toch de man die alle Palestijnen naar Jordanië wil sturen? De Nederlanders deugen dus niet, ze zijn allemaal anti-islam. Als ik in het koffiehuis vertel dat er in Nederland 450 moskeeën zijn, dan kijken ze me met grote ogen aan. Ik zeg altijd: niet alle Hollanders zijn als Wilders, niet alle Israëliërs zijn als Lieberman.
"Ik ben in 1962 in een vluchtelingenkamp in Gaza geboren. Mijn familie was in 1948 gevlucht uit Safir, een dorpje vlak bij Ashdod. Toen ik vijf jaar was, brak de Zesdaagse Oorlog uit en bezetten de Israëliërs Gaza. De eerste achttien jaar van mijn leven woonde ik in het vluchtelingenkamp in een huis van leem. Daarna kocht mijn vader, die daar jaren voor had gespaard, een stukje land en bouwde hij een huis.
"Ik heb zeven broers en vijf zusters. Mijn vader – hij overleed drie jaar geleden – was een man met visie. Hij stuurde ons allemaal naar school. We hebben alle twaalf doorgeleerd. Ik kreeg beurzen om in Caïro en Schotland te studeren. In de zomervakanties ging ik als werkstudent aan de slag in Tel Aviv, in restaurants en in de bouw. Dat kon destijds nog. Tienduizenden mensen uit Gaza verdienden aan het eind van de vorige eeuw goed geld aan de andere kant van de grens, in Israël.
"Die generatie kent de gewone Israëliër. Sohair en ik gingen in 1992 op huwelijksreis naar Haifa. Nu, na de tweede intifada en met de verstikkende blokkade, is dat onbestaanbaar. Er worden vijfduizend kinderen per maand in Gaza geboren. Twee derde van de totale bevolking van 1,8 miljoen is jong, het merendeel is nog nooit buiten de Gazastrook geweest."
'Door Hamas te isoleren worden ze nog extremer'
"Dus wat zijn je opties, als je jong bent? Thuis zitten of lid worden van een militante organisatie? Als je niets bezit, heb je ook niets te verliezen. Als je een huis hebt, een auto, een baan, dan heb je iets te verliezen, dan word je vanzelf gematigd. Dus ik zeg: zet ons niet in de hoek! Want dan is de stap om militant te worden slechts een kleine. Dat geldt ook voor Hamas. De westerse wereld wil niet met Hamas praten, maar door ze te isoleren worden ze nog extremer. Waarom wordt er wel met Hezbollah gesproken, met opstandelingen in Irak, met de Taliban?
"Een zeer kleine minderheid schiet vanuit Gaza raketten op Israël af, en ik word er voor gestraft. Door die blokkade die Israël ons heeft opgelegd, is de meerderheid van de inwoners van Gaza afhankelijk van humanitaire hulp. Zestien uur per dag is er geen elektriciteit, er is een ernstig tekort aan medicijnen. Voor 2000 hadden we een goed draaiende economie. We exporteerden voor vele miljoenen aan agrarische producten, we maakten kleding voor Marks & Spencer; nu houdt vrijwel iedereen zijn hand op. Elk jaar komen er tienduizenden kinderen bij, maar materialen om nieuwe scholen te bouwen mogen Gaza niet in.
"Ja, je mag met alle reden zeggen dat de drama’s in Rwanda, Darfur en Congo groter zijn, met meer dodelijke slachtoffers. Maar die Afrikaanse rampen zijn, hoe verschrikkelijk ook, lokaal gesitueerd. Terwijl de geschiedenis die zich hier afspeelt op psychologisch, religieus en economisch vlak ook deel uitmaakt van het leven in de Verenigde Staten en Europa.
"Die Nigeriaan die vorig jaar met kerst een vliegtuig wilde opblazen boven de Verenigde Staten, deed dat uit onze naam. Vroegen we hem dat? Nee, natuurlijk niet! Ahmadinejad zegt uit onze naam te spreken. Vragen we hem dat? Natuurlijk niet, het past goed in zijn politieke agenda. Iedereen in de wereld ziet ons het liefst als 'vriendelijke slachtoffers', die te pas en te onpas kunnen worden ingezet voor hun eigen politieke doeleinden. Ik denk weleens: de buitenwereld ziet ons graag lijden."
Het donorgeld maakt de Palestijnse leiding lui
"De buitenlandse donoren geven de Palestijnse Autoriteit miljarden dollars. In de jaren negentig dacht ik dat ze, met Arafat voorop, er iets goeds mee zouden doen. We zouden het tweede Singapore worden, werd ons beloofd. Het was een leugen. Het donorgeld maakt de leiding lui. Want waarom zou je veranderingen voorstaan, als je je geld toch wel krijgt? Mijn jongste zoon krijgt vier shekel zakgeld per week. Ik zou hem meer kunnen geven, maar dan neem ik elke prikkel weg om zelf initiatieven te ontplooien. Zo werkt het ook bij een regering.
"Ja, premier Salem Fayyad is eigenhandig een Palestijnse staat op de Westoever aan het opbouwen. Jullie, de Europeanen, de Amerikanen, you love the man. In Ramallah zien jullie dat er volop wordt gebouwd, dus, hé, het gaat goed daar! Ja hoor, Fayyad doet zijn best, maar hij hangt aan de donorkraan, het is een onemanshow. Hij heeft weinig steun onder de bevolking. Ik noem het een cappuccino-economie: het ziet er aardig uit, het smaakt aardig, maar is ook binnen een seconde verdwenen. Wij Palestijnen hebben behoefte aan iets sterkers.
"Ik heb als onafhankelijk kandidaat aan de verkiezingen meegedaan. Ik redde het niet. Ik had geen partij, Hamas of Fatah, achter mij staan. Natuurlijk, ik zou best minister willen worden in een toekomstige Palestijnse staat. Maar als onafhankelijk denker maak ik voorlopig weinig kans. Na de laatste verkiezingen benoemde president Abbas mannen tot minister die ook nauwelijks stemmen hadden gekregen, mannen van wie bekend is dat ze corrupt zijn."
Niet slecht genoeg om minister te worden
"Een vriendje van het bewind werd benoemd tot ambassadeur in Japan. De man spreekt niet eens Engels! Wat voor signaal geef je dan aan de bevolking? Weet je wat ik op straat kreeg te horen? Omar, je bent niet slecht genoeg om minister of ambassadeur te zijn.
"Er zijn lichtpuntjes. De bevolking van Gaza is goed opgeleid. Veel inwoners spreken Engels, zijn thuis op internet. Ja wereld, we wonen niet in de woestijn! Er waren vorige week mensen van Yahoo hier, ze waren verbaasd over het opleidingsniveau. Er wordt de laatste weken wat meer export toegestaan. We voeren weer bloemen en aardbeien uit, die via Nederland de rest van Europa ingaan. De Nederlandse regering helpt ons erbij. Het is een optimistisch signaal. Er kan hier in Gaza dus wel degelijk worden geïnvesteerd in iets wat de bevolking ten goede komt.
"Nog belangrijker is dat Europeanen zien dat er ook goede dingen uit dat Gaza komen. Morgen geeft een verliefde jongeman ergens in Europa bloemen aan zijn meisje. Moge dat bloemen uit Gaza zijn!"
Laatste reacties (6)
Mooi stuk! Moge de genuanceerde mensen vaker aan de macht komen. Doet denken aan de 'Rally to restore sanity'.
Wat ik mij trouwens afvraag: Die bloemen en aardbeien, komen deze "uit Gaza" of "uit Israël"? Ik denk t laatste, dan ben ik namelijk altijd wat minder geneigd het te kopen.
Wat ik mij trouwens afvraag: Die bloemen en aardbeien, komen deze "uit Gaza" of "uit Israël"? Ik denk t laatste, dan ben ik namelijk altijd wat minder geneigd het te kopen.
Moge in navolging van Tunesie en Egypte meer mensen de moed hebben om in opstand te komen tegen het autoritaire bewind in hun land. Er is een echte 'peoples movement' gaande in de Arabische wereld. De man in de straat krijgt eindelijk een stem door 'safety in numbers', mogelijk gemaakt door sociale digitale media. Mischien hoeft Omar geen minister te worden, iemand als hij kan via Twitter en Facebook zorgen dat er een ander geluid uit Gaza (of Jerusalem) komt...
Dit heel goede artikel is informatief en geeft duidelijk aan dat beeldvorming op ongemakkelijke voet verkeert met nuances. Bijvoorbeeld moeilijk uit te leggen aan buitenstaanders dat met Wilders in de (minderheids)regering niet gelijk alle Nederlanders anti-islam zijn.
One/11, Blijf inspireren!
One/11, Blijf inspireren!
Dank, Rolf, voor dit roerende verhaal. Door de woorden heen voel ik de weerbarstige hoop die Omar heeft, dat het ooit beter worden kan. Steeds weer opnieuw laten de verhalen van One11 zien, dat een enkeling het verschil kan maken, tegen beter weten in. En dat is hoopvol.
Ik hoop en verwacht dat Omar's visie er een is van de grote meerderheid. Jammer dat de minderheid het zo vaak vepest.
Beste Rolf, wat geven jullie met zijn allen ons een inkijk in die rare wereld van ons. Wat voel je je machteloos oog in oog met al die vijandigheid en al dat wantrouwen. Met nog meer plezier kijk ik naar de bloemen die ik vanmorgen gekocht heb, misschien hebben ze onder de zon van Gaza gestaan en arme mensen een doel en een beetje inkomen bezorgd. Laat Omar weten dat wij meeleven met hun problemen en hun strijd; al helpt het niet veel, misschien steunt onze energie hun hoop.
Waar
Wie
