Het nieuwjaarscadeau van journalisten voor Nederland
Portretten van bouwers en pioniers
Helpen geeft goed gevoel
door Nazmiye Oral
Kris van der Veen vraagt zich bij alles wat hij doet af: hoe zou ik zelf behandeld willen worden? Zijn strijd voor vrouwen zonder verblijfsstatus bleef niet zonder gevolgen. Een gewoon mens als alledaagse held.
Ik leerde Kris van der Veen (30) kennen toen hij me e-mailde naar aanleiding van een vrouw van Turkse origine die huiselijk geweld had meegemaakt. Ze mocht al jaren haar kinderen niet zien en was ten einde raad. Hij had haar leren kennen vanuit zijn werk bij stichting Toevluchtsoord in Groningen en had zich haar levensgeschiedenis aangetrokken. Niet veel later kwam ik hem per toeval in het echte leven tegen, naar aanleiding van een project over huiselijk geweld. Ik merkte dat zijn inzet voor deze vrouw niet op zichzelf stond. Samen met advocate Laura van den Bosch is Kris bezig om een centraal huis op te richten voor vrouwen zonder verblijfsstatus, die in aanraking zijn gekomen met huiselijk geweld. “Illegaal is een rotwoord. Het betekent dat je juridisch geen rechten hebt. Maar elk mens heeft rechten”, zegt Kris, die spreekt van een omvangrijk maar onzichtbaar probleem.
Rita Verdonk
Mensen zonder verblijfsstatus verloren het recht op geld en opvang toen het politieke klimaat in Nederland verhardde onder minister Rita Verdonk voor vreemdelingenzaken en integratie. “Het recht was een gunst geworden. Ik herinner me nog goed dat ik een Poolse mevrouw aan de telefoon had die stad en land had afgebeld om hulp te krijgen. Het was het klassieke verhaal: Nederlandse man in Polen getroffen, hiernaartoe gekomen, kind gekregen. Haar zoontje van twee zat bij haar op schoot. Ik hoorde haar huilen, ze had zo veel nood en probeerde zo beheerst over te komen. Dat vond ik zo erg. Ik dacht: schreeuw maar tegen mij, het is ook onterecht.”
In 2006 krijgt Kris de gelegenheid om in opdracht van Toevluchtsoord een boek te schrijven waarin hij alle verhalen van vrouwen in deze situatie kwijt kan. “Ik wilde die vrouwen een stem en een gezicht geven en tegelijk het probleem zichtbaar maken. En onderzoeken hoe het beter kan.”
Het boek wordt in 2007 aangeboden aan Naima Azough, dan Tweede Kamerlid voor GroenLinks. Het blijft niet zonder gevolgen. Azough vraagt minister van Justitie Ernst Hirsch Ballin hoe het mogelijk is dat dit in Nederland kan gebeuren en verzoekt hem er iets aan te doen. Hirsch Ballin zegt een beleidswijziging toe, die er een jaar later ook komt. Vrouwen zonder documenten kunnen voortaan via het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) geld krijgen als ze bij de opvang komen. Kris: “Gewoon een inkomen, wat geweldig is in de emancipatie van deze vrouwen.”
Kerk
Voor de Poolse mevrouw kwam het te laat. “Uiteindelijk is zij bij een kerk geplaatst”, zegt Kris. “Kerken doen hele mooie dingen maar daardoor blijven schrijnende problemen ook onzichtbaar. Dit is een probleem waarvoor we als maatschappij verantwoordelijk zijn en dat niet door kerken zou moeten worden opgelost.”
Toen Laura van den Bosch hem naar aanleiding van het boek voorstelde samen het werk voort te zetten, greep hij die kans met beide handen aan. “Ik merkte door het boek dat ik iets kon bewerkstelligen voor mensen. Maar ik wist ook dat ik niet altijd hulpverlener wilde blijven.”
Vrouwen zonder verblijfsvergunning kunnen nu worden opgevangen, al gebeurt dat in de praktijk nog steeds ad hoc. “Ze moeten praten als Brugman en vallen veelal als eerste af als er bij de opvang een keuze moet worden gemaakt”, vertelt Kris. “Daardoor blijven ze veel langer dan andere vrouwen in de opvang. En er is geen woningbouwvereniging of andere instantie die voor huisvesting zorgt. Organisaties schuiven de verantwoordelijkheid naar elkaar toe. In de tussentijd zitten al deze vrouwen en kinderen te wachten, terwijl ze een ervaring met geweld achter de rug hebben. Dat is vrij traumatisch.”
Centraal opvanghuis
Met de advocate schreef hij een voorstel voor een centraal, kleinschalig opvanghuis. “Gezien het huidige politieke klimaat zal het zeker geen overheidsinstelling worden,” zegt Kris, “dus zullen we ander geld moeten zoeken.” Hulpverleners helpen de vrouwen bij traumaverwerking, juristen buigen zich over de verblijfsvergunning en alles wat daarbij komt kijken.
“Belangrijker vind ik nog wat er gebeurt als mensen geen verblijfsvergunning krijgen. Voor de gevolgen moeten we ons met zijn allen verantwoordelijk voelen. Met betrokken organisaties in Nederland en het land van herkomst moet de terugkeer zo goed mogelijk worden geregeld. Je mag niet vergeten dat het om mensen gaat die huiselijk geweld hebben meegemaakt. In elk geval maken we een onzichtbare groep zichtbaar, want landelijke cijfers ontbreken.”
Misschien komt het door zijn jeugd op het Friese platteland dat Kris, anders dan de meeste mensen, wel tot daden overgaat als hij onrecht ziet. Omdat hij anders was dan andere jongens, zachter, werd hij tot slagens toe gepest. “Onrecht is mijn trigger. Ik denk heel vaak: als ik in dezelfde situatie zou zitten, wat zou ik dan zelf willen dat me werd gevraagd? Hoe zou ik zelf behandeld willen worden?”
Sinds kort is Kris ook voorzitter van de stichting LGBT (Lesbian, Gay, Bi-sexual en Transgender) in Groningen. “Tieners en kinderen moeten het gevoel hebben dat ze worden gehoord, dat is een van mijn doelen. Dat ze weten dat ze ergens terecht kunnen. Dat raakt heel erg aan mijn eigen ervaring.”
Eerste liefde
Een paar maanden na hun ontmoeting overlijdt zijn eerste liefde. “Die ervaring van verlies heeft me gevormd. Het besef dat dingen over kunnen gaan, dat je stukken van jezelf kunt verliezen, maar dat je er ook nieuwe delen bij kunt krijgen. Toen besefte ik dat ik met mensen wilde werken.” Tijdens zijn studie begint hij als vrijwilliger bij Humanitas, in een tehuis voor terminaal zieken. Zo kan hij het overlijden van zijn geliefde verwerken en de ervaring die hij heeft opgedaan gebruiken, maar dan op een professionele manier. En mensen simpelweg thee brengen en op de po doen.
Na een jaar vindt Kris het tijd voor ‘iets blijs’. “Als vrijwilliger bij de Kindertelefoon was het bijna alsof ik mijn jeugd overdeed. Dat was heel leuk om te doen. Ik herinner me een jongen van een jaar of elf, twaalf die heel moeilijk uit zijn woorden kwam. Ik dacht: hij is verliefd op een jongen en weet het zelf niet. Toen ik vroeg of hij ook ‘bijzondere gevoelens’ had, zei hij aarzelend ‘ja’. Ik vind het zo dapper dat ze bellen. Het is zo fijn dat ze weten dat er op zulke momenten iemand voor ze is.”
Juist de alledaagsheid van de strijd van Kris, het feit dat zijn daden geen grootse offers vereisen, herinnert mij eraan dat ook ik daadwerkelijk een bijdrage kan leveren aan een betere, rechtvaardige, liefdevolle wereld. Wat mij zo aanspreekt in Kris is de totale afwezigheid van cynisme. Het is verfrissend om iemand te zien die doet waarin hij gelooft, die erop vertrouwt dat je als je ergens je best voor doet, het ook lukt. “Ik doe het omdat het me zo’n ontzettend goed gevoel geeft.”
Laatste reacties (6)
Wat ben je een bijzonder, waardevol mens! Fijn om met je samen te werken! Hartelijke groet, Yvonne.
Goed werk! Toen ik nog in de vrouwenopvang werkte heb ik te vaak meegemaakt dat vrouwen niet opgenomen konden worden, of na een bepaalde tijd weer moesten vertrekken, vanwege 'onzekere verblijfsstatus'. Heel schrijnend.
Ik word hier heel stil van. Juist in deze tijd, met het huidige politieke klimaat. Heel veel dank hiervoor Kris! Je bent een moedig mens.
Het begint een verslaving te worden: ik kan niet meer zonder mijn dagelijkse portie One11.... Elke dag zo'n hoopvol verhaal!
Helemaal eens met de beide andere schrijvers: een TV-project zou geweldig zijn. VPRO, KRO of VARA misschien?
Helemaal eens met de beide andere schrijvers: een TV-project zou geweldig zijn. VPRO, KRO of VARA misschien?
Weer een mooi verhaal !
Met veel plezier kijk ik iedere dag uit naar het nieuwe verhaal.
Ik hoop dat het heel lang door gaat.
een tv-project, voorstel van J.Sijstermans, lijkt me een goed idee.
Met veel plezier kijk ik iedere dag uit naar het nieuwe verhaal.
Ik hoop dat het heel lang door gaat.
een tv-project, voorstel van J.Sijstermans, lijkt me een goed idee.
Een geweldig verhaal. Ik ben blij met zo'n medeburger.
En als wel vaker denk ik ook nu weer: kunnen jullie er niet ook een tv-project van maken?
En als wel vaker denk ik ook nu weer: kunnen jullie er niet ook een tv-project van maken?
Waar
Wie
Nazmiye Oral
Nazmiye Oral is columnist voor de Volkskrant, schrijfster en actrice.Waarom
“Een Turks gezegde luidt: ‘Een druif verkleurt bij het zien van een andere druif.’ Je wordt waar je je mee inlaat, kort gezegd. Daar geloof ik in. Wij mensen zijn sociale dieren die elkaar met verhalen beïnvloeden. Wat je de wereld instuurt is daarom belangrijk: bouwt het op of breekt het af? One11 is een positieve bijdrage aan dat beeld. Verhalen van moed en hoop maken het leven breder, ruimer, liefdevoller en herinneren ons eraan dat ieder mens in staat is geschiedenis te maken. En zo kan ik mijn twee dochters de site van One11 laten zien, zodat ze naar hun volle potentie verkleuren bij het zien van andere mooie druiven.Verzorgende beroepen staan laag aangeschreven in onze maatschappij. Ze hebben geen status, terwijl daar de bouwstenen voor de toekomst worden gelegd en de maatschappij gezond wordt gemaakt. Kris is zonnig en daadkrachtig, iemand die in de linie werkt en tegelijk zijn ervaringen gebruikt om verandering van het systeem te bewerkstelligen. Hij is een nieuwe generatie bouwer. Een die niet de hele wereld op zijn schouders draagt, maar ook durft te genieten van het leven. Een verschil maken hoeft dus niet met moeilijke gevoelens en pijn gepaard te gaan. Ik vind dat (voor mijn dochters) een even belangrijke leerschool als de daadkracht zelf.”