Het nieuwjaarscadeau van journalisten voor Nederland
Portretten van bouwers en pioniers
De Aziatische Schindler
door Bas Verbeek
Duizenden wanhopige Noord-Koreanen proberen elk jaar te ontsnappen aan de honger en onderdrukking. Op zoek naar een beter leven belanden ze in China, waar ze worden verkocht als bruid of slaaf – of worden opgepakt en teruggestuurd. Priester Chun Ki-won redde met gevaar voor eigen leven in ruim tien jaar tijd meer dan negenhonderd van hen uit de Chinese hel en bracht ze naar Zuid-Korea.
Het is halverwege de jaren negentig als de Zuid-Koreaanse zakenman Chun Ki-won in China zijn golfballen en andere golfaccessoires probeert te slijten. Hij komt terecht in een speciale economische zone aan de grens met Noord-Korea. Wat hij daar ziet, zal zijn leven voorgoed veranderen.Twee schoenen steken uit de bevroren rivier die de Noord-Koreaanse grens vormt. Als hij dichterbij komt, ziet hij dat het een lijk is, vastgevroren in het ijs. Zijn Chinese begeleider reageert nonchalant: “Het zijn Noord-Koreanen, daar mogen wij niet aankomen.” Chuns verbazing wordt alleen maar groter als hij op straat een Noord-Koreaanse vrouw hoort huilen en schreeuwen als ze hardhandig een auto wordt ingetrokken. “Ach, gebeurt vaker”, legt zijn Chinese gezelschap hem uit. Een bedelend kind dat door de politie wordt afgetuigd? “Nee dat zijn geen kinderen, dat zijn Noord-Koreanen.” Chun kan zijn ogen niet geloven.
Uitschot
Hij probeerde de gebeurtenissen in eerste instantie achter zich te laten, vertelt Chun Ki-won (53) zo’n vijftien jaar later op zijn kantoor in Seoul. “Ik wilde eigenlijk niet meer terug naar die verschrikkelijke plek. Maar toen ik later weer in het gebied kwam en opnieuw getuige van soortgelijke taferelen was, kon ik het niet meer uit mijn hoofd krijgen. Ik had op school geleerd dat Noord-Koreanen uitschot zijn, waardeloos volk, maar ik zag dat het gewoon mensen waren: Koreanen, net als ik. Ik moest iets doen.”
“De eerste stap was het publiek inlichten over wat daar allemaal gebeurt. Het waren de beginjaren van internet, en ik besloot een website te maken onder de naam Durihana, wat zoveel betekent als twee worden één. Vervolgens ging ik in december 1999 terug naar China en regelde ik onderdak voor een paar vluchtelingen. Dat werden er al snel steeds meer.”
Hij had inmiddels zijn zakenleven achter zich gelaten en zich toegelegd op het geloof. Toch was het niet de ellende van de vluchtelingen die Chun als veertiger inspireerde naar het seminarie te gaan. “Mijn zaken liepen niet goed en mijn familie drong aan op het priesterschap. Ik zag dat eerlijk gezegd nooit zo zitten, maar een andere priester inspireerde mij enorm om het toch te doen.”
Missiewerk
Zijn toewijding als protestante christen ging gelijk op met zijn inzet voor de Noord-Koreanen. “In het begin had ik geen idee hoe ik kon helpen, ik vertrok instinctief naar China en bedacht wat de eerste behoefte was voor die mensen: onderdak. Daar ging ik mee aan de slag.” Maar alleen de opvang in China bleek al snel niet te volstaan. “Twee van de mensen die ik onderdak gaf, werden ontmaskerd door de politie en teruggestuurd naar Noord-Korea. Ik voelde dat het leven onzeker was voor de mensen hier en bedacht dat het beter zou zijn ze naar Zuid-Korea te halen.”
Chun ontpopte zich al snel als een spin in het web van een groeiend netwerk van missionarissen en sympathisanten dat zich inzet voor Noord-Koreaanse vluchtelingen. De behendige netwerker werd een begrip onder de Noord-Koreanen, die zijn contactgegevens via via verkregen. Hij werd dé man die je als Noord-Koreaan moest bellen als je naar Zuid-Korea wilde ontsnappen. Zuid-Korea is namelijk een veilige plek, waar de Noord-Koreanen in tegenstelling tot China direct een officiële status als vluchteling krijgen.
De vlucht naar Zuid-Korea heeft echter heeft veel voeten in de aarde en kan niet op een legale manier worden uitgevoerd. Met de zwaarbewaakte grens tussen Noord en Zuid is de directe weg onmogelijk en moeten de Noord-Koreanen een beroep doen op de Zuid-Koreaanse ambassade in Thailand, het dichtstbijzijnde land waar een Zuid-Koreaanse ambassade vluchtelingen een status mogen toewijzen.
Gevangenis
Eerst ondernam Chun de trektochten met de vluchtelingen nog zelf, toen nog naar Mongolië. Met gevaar voor eigen leven trok hij de donkere bossen in om de Noord-Koreanen de grens over te smokkelen. In 2001 ging dat mis. Hij werd betrapt door de Chinese politie en belandde voor acht maanden in de gevangenis. “Het leven daar was moeilijk. Ze bleven maar vragen wie het brein was achter de hele onderneming, ze konden niet geloven dat ik dat zelf ondernam, met de hulp van God.”
Eenmaal vrij en terug in Seoul kreeg hij vreemd genoeg een telefoontje van de ondervrager die hem gevangenisstraf bezorgde. “Hij was van plan naar Seoul te komen en ik nodigde hem instinctief uit bij me thuis te blijven. Ik wist dat hij lid was van de Communistische Partij, dus om hem niet in verlegenheid te brengen, vroeg ik hem niet om mee naar de kerk te gaan op zondagochtend – toch stond hij erop mee te gaan. Er zaten drieduizend mensen in de kerk, die erg verrast waren me naast de man te zien die me had vervolgd.”
Het omarmen van de vijand zorgde voor nog een bizarre plotwending. “Een paar maanden later kwam hij weer naar Seoul, dit keer om economie aan de universiteit te studeren”, zegt Chun. Mijn dochter kwam terug uit Beijing, waar ze had gestudeerd. Omdat ze goed Chinees sprak, klikte het goed met hem. Ze liet hem de stad zien en bracht veel tijd met hem door. Uiteindelijk vroeg hij of hij mijn dochter kon trouwen.” De trouwerij vond plaats en trok veel publiek.
Achter de computer
Nu Chun in China persona non grata was, was het lastig zijn werk er persoonlijk voort te zetten. Een andere reden om het harde veldwerk uit handen te geven, was dat hij ondervond dat het niet eenvoudig was de Noord-Koreanen het land uit te smokkelen. “Ik liep eens in de jungle recht tegen een politiepost op. Ik merkte dat ik dit beter moest voorbereiden en dat er meer kennis nodig was om vluchtelingen veilig over de grens te krijgen.” Het begeleiden van de routes wordt nu vooral overgelaten aan ex-vluchtelingen, die daarvoor duizenden dollars vragen. “Dat is helaas nu de realiteit.”
Chun zelf werkt nu vooral via zijn computer, waar hij per e-mail en chat contact heeft met vluchtelingen – en dat zijn er veel. “Vanochtend kreeg ik een e-mail van een 21-jarige meid die gedwongen werkt als prostituee; ze wil eruit stappen. We moeten eerst nagaan of het echt is, maar je weet het nooit honderd procent zeker. Met veel verzoeken moeten we helaas ook prioriteiten stellen. Degenen die in levensgevaar verkeren, hebben voorrang.”
Vertrouwen
Het gevaar en wantrouwen vormen de duistere kant van de activiteiten van Chun. Regelmatig komen er – vooralsnog loze – dreigementen vanuit Noord-Korea, maar ook is het lastig vertrouwen te winnen van de vluchtelingen zelf. “De meesten van de geholpen vluchtelingen tonen niet veel dankbaarheid. Ze vragen zich af waarom mensen hen zomaar helpen. In Noord-Korea en China hebben ze nooit zoiets meegemaakt, en ze zoeken er altijd iets achter, omdat ze onvoorwaardelijke hulp niet kennen. Van de negenhonderd mensen die met hulp hierheen zijn gekomen, zijn er maar dertig tot veertig die in de kerk blijven komen of in contact blijven.
Ik heb mijn eigen geld erin gestopt en ik heb voor hen in de gevangenis gezeten. Dan kan die ondankbaarheid en achterdocht naar en frustrerend zijn, maar ik heb hun leefwereld leren begrijpen. Een verzorgingssamenleving kan alleen bestaan zonder voorwaarden, we moeten daarin niet aandringen op dankbaarheid. In de Koreaanse Oorlog begrepen we hier ook niet waarom al die andere landen ons zomaar hielpen, maar we hebben achteraf geleerd dat zij er voor ons waren opdat we later op gelijke voet kunnen samenleven.”
Kantoor
Daarmee is de priester geen dogmatisch man die slechts zieltjes voor zijn kerk probeert te winnen. “De meeste mensen in deze organisatie zijn christen, maar niet iedereen.” Dat blijkt ook bij een rondgang in het gebouw waar Chun zit, wiens organisatie uitgegroeid is tot een instituut. Een man of zes zitten op het kantoor achter computers om contact te houden met andere missionarissen en het coördineren van de vlucht van de Noord-Koreanen. Beneden zitten een paar Noord-Koreaanse jongeren die Chun naar Zuid-Korea begeleidde in klaslokalen te studeren, en Zuid-Koreaanse vrijwilligers komen helpen koken. Een verdieping hoger zijn de slaapkamers van de vluchtelingen die er gratis verblijven.
“Niet echt”, antwoordt een Noord-Koreaanse als haar gevraagd wordt of ze toegewijd christen is. “Maar wat hier gebeurt, is fantastisch, Chun is een goed man.” Net als een aantal anderen is ze inmiddels student op een universiteit in Seoul, journalistiek studeert ze. Na twee jaar les in de klaslokalen bij Chun werd ze toegelaten op de universiteit.
Chun kan het allemaal amper geloven. “Soms sta ik er ook van te kijken hoe dit allemaal tot stand is kunnen komen. Ik heb vastgezeten, ik ben omsingeld geweest door Noord-Koreaanse agenten, maar ik leef nog. Ik kan niet anders zeggen dat het de hulp van God is geweest. Meer dan veertig mensen verblijven hier en hebben te eten. Ook al is het soms heel moeilijk om alle zaken te regelen, we krijgen het nog steeds voor elkaar.”
Positivisme
Of het nou de hulp van God is geweest, of simpelweg zijn inzet, doorzettingsvermogen en netwerkvaardigheden; het is het positivisme dat wint in huize Chun. De ware helden achter de organisatie blijven overigens onbekend. “Naarmate de website groeide, kwamen er meer donaties die dit allemaal mogelijk maken. Ik krijg soms gigantische bedragen gedoneerd. Ik heb proberen te achterhalen wie dat zijn omdat ik ze wilde bedanken, ik heb zelfs de radio en politie ingeschakeld. Toen ik er een paar vond, waren ze geïrriteerd: ze wilden niet in de schijnwerper staan, maar mijn activiteiten steunen zonder daarvoor iets terug te krijgen.”
Chun heeft wel een boek vol anekdotes van twaalf jaar missies, maar moet nu echt ophouden met vertellen: op de gang wacht intussen een priester die een kerk in Bangkok heeft en met behulp van Chun bezig is een groep Noord-Koreanen naar de VS te krijgen. “Het is prachtig werk, maar het kan heel vermoeiend zijn. Het regime in Noord-Korea zal óf ineenstorten óf de teugels nog aantrekken, en met beperkte middelen wordt het voor ons dan lastig de groeiende stroom vluchtelingen die daaruit voortkomt, op te vangen”, zegt Chun enigszins somber.
Beneden is de sfeer echter onbezorgd onder de kinderen van de Aziatische Schindler, of Robin Hood, zoals hij regelmatig wordt genoemd. Het eten staat klaar en er wordt gelachen en gekletst. Hier maakt hun traumatische verleden plaats voor een hoopvolle toekomst, maar de pijn van hun gebroken families en miljoenen landgenoten zal nooit meer verdwijnen.
Laatste reacties (4)
Wat een moedige kerel! Ik hoop dat hij nog lang door kan gaan.
Ik vind dit toch weer zo'n ijzersterk verhaal. Dit soort artikelen kan ik volledig uitlezen, dit in tegenstelling tot de 'normale krantenberichten", die ik vaak niet meer lees. Veel van hetzelfde negatieve. Goede berichten vind ik veel spannender. Bedankt one/11 en vandaag, Bas Verbeek.
Wat weer een geweldig verhaal over een " goed mens" uit een ander deel van de wereld. Blijf vooral doorgaan met het plaatsen van deze verhalen.
Bas, dank je wel. een ontroerend verhaal en een prachtig bewijs dat gewone mensen ontzettend veel kunnen betekenen voor mensen in nood. Ik kan niet elke keer reageren, maar ik krijg door jullie artikelen wel veel meer vertrouwen in onze tijd en de doorwerking van de basale goedheid van de mens.
Waar
Wie
Bas Verbeek
Bas Verbeek is sinds 2010 freelance journalist in Zuid-Korea waar hij vooral schrijft over Noord-Korea en Zuid-Koreaanse sociale, politieke en culturele onderwerpen. Zijn verhalen verschijnen onder meer in Trouw en de Groene Amsterdammer.Waarom
"Dreigende oorlogstaal en bommen en granaten. In de kranten kunnen we lezen dat Noord- en Zuid-Korea nog steeds elkaars aartsvijand zijn die tot op de dag van vandaag lijnrecht tegenover elkaar staan. Minder bekend is dat talloze Zuid-Koreaanse burgers zich inzetten voor hun minder bedeelde noorderburen. Dat varieert van educatieve projecten en humanitaire hulp tot mensen die vluchtelingen hoogstpersoonlijk uit hun benarde situatie bevrijden. Zo verschijnen er wel cijfers in de pers van het aantal Noord-Koreaanse vluchtelingen dat in Zuid-Korea leeft, maar hoe ze daar terecht zijn gekomen? Priester Chun is een uitzonderlijke man die met zijn actieve instelling achter de schermen van het politieke toneel tegen alle regels in vluchtelingen helpt aan een beter leven in Zuid-Korea.Nieuwsmedia houden van verhalen over afbraak en turbulente momenten van destructie, terwijl de verhalen van mensen die opbouwen en inspireren achterblijven. En dat zijn nou juist de verhalen die bijdragen een positief, progressief klimaat. Een revolutie kan nog zo onstuimig zijn, het levert niets op zonder het bestaan van gewone mensen die zich gewapend met niets meer dan een positieve, actieve instelling inzetten voor humanitaire vooruitgang."
www.basverbeek.nl
twitter.com/basverbeek
Links
Website van Durihana (Engels)
Documentaire Escaping Korea (BBC/Chosun) met o.a. priester Chun
Escape from North Korea (Engelse reportage over Noord-Koreanen die via China naar Zuid-Korea vluchten)
National Geographic Magazine publiceerde in februari 2009 de indringend reportage Escape from North Korea over vluchtende Noord-Koreanen die via China de lange omweg naar Zuid-Korea maken. Bekijk hier een uitgebreide fotoserie van Chien-Chi Chang.
Documentaire Escaping Korea (BBC/Chosun) met o.a. priester Chun
Escape from North Korea (Engelse reportage over Noord-Koreanen die via China naar Zuid-Korea vluchten)
National Geographic Magazine publiceerde in februari 2009 de indringend reportage Escape from North Korea over vluchtende Noord-Koreanen die via China de lange omweg naar Zuid-Korea maken. Bekijk hier een uitgebreide fotoserie van Chien-Chi Chang.