Coach met (com)passie

door Elles van Gelder

Zuid-Afrika organiseerde een mooi WK, maar steekt zelf weinig energie in de ontwikkeling van jong voetbaltalent. Daarom hoopt Sonny Sathekge op eigen houtje stervoetballers te kweken. Met de hulp van zijn bejaarde moeder.

Coach met (com)passie

Winnie Sathekge (70) knijpt haar neus dicht. Stinken dat het doet, die vieze was in de badkamer. Vooral de voetbalsokken zijn een probleem. Daarom hebben ze nu een houten kist gebouwd aan het voeteneind van het bed van haar zoon Sonny. Daarin wordt de zweetlucht weggestopt totdat het wasdag is.

Hier in Ixopo Street draait het leven van de familie Sathekge maar om één ding: de passie van zoon Sonny. Twee decennia geleden richtte Sonny Sathekge (40) Kagiso Porto op om talent uit zijn township op te leiden; als voetballer, maar ook als mens. Sindsdien is het kleine huis in Kagiso (ten westen van Johannesburg), clubhuis, wasruimte, kantoor en woonhuis ineen. En sindsdien wast Winnie op donderdag de voetbaloutfits van Kagiso Porto: 52 shirts, 28 broeken en dertien paar sokken voor 35 spelers. Kleren bijeengeraapt en gedoneerd in veel kleuren en maten. Uren staat ze met de hand het jongenszweet uit de kleren te persen. De modder op de kleren kleurt het water bruin. Muren, het hek en stoelen dienen als droogrek. Winnie zit op het stoepje voor haar huis en draait de voetbaloutfits met de zon mee terwijl Sonny, haar man, haar dochter en een handvol kleinkinderen meekijken.

Bafana Bafana

Ook al genieten vooral de cricket- en rugbyteams van Zuid-Afrika bekendheid, het is wel degelijk een voetballand. Zo’n 1,8 miljoen Zuid-Afrikanen zijn geregistreerd als voetballer en daarnaast spelen velen buiten de officiële structuren. Desondanks komt talent maar moeilijk bovendrijven. Dat was terug te zien in het spel van het nationale team Bafana Bafana op het WK: de gastheer sneuvelde in de groepsfase.
De geschiedenis van het land is deels debet aan de gebrekkige ontwikkeling van het voetbal. Tijdens de apartheid (1948-’90) verdwenen schoolcompetities, en de overheid stak weinig geld in de ‘zwarte’ sport. Het grootste deel van het budget ging naar rugby en cricket, sporten die vooral bij blanken populair waren.

Maar de problemen liggen ook in het nieuwe Zuid-Afrika. Zelfs toen het land in 1994 democratisch werd en een zwarte regering kreeg, ontwikkelde de Zuid-Afrikaanse voetbalbond SAFA geen goed plan om talenten op te leiden. Daarom halen maar weinig Zuid-Afrikaanse voetballers het internationale niveau. Zittend aan de keukentafel vertelt Sonny dat te willen veranderen, op eigen houtje. “Voetbal is mijn leven,” zegt hij. Ooit droomde Sonny zelf van een carrière als profvoetballer. Hij had talent, maar raakte op zijn zeventiende geblesseerd aan beide enkels. Daarna wilde hij leraar worden, maar hij was te arm om te studeren. “Ik greep ernaast en ernaast en ernaast.”

'Sonny is als een vader voor me'

Terwijl hij zijn leven schetst, smeert Sonny boterhammen voor zijn team. Kagiso Porto speelt een wedstrijd en veel spelers hebben thuis nog niet gegeten. “Ik moet ze wat energie geven.” Hij is coach, maar meer dan een coach alleen. Sonny vraagt de spelers om hun schoolrapporten en maant ze van de alcohol en drugs af te blijven en niet het criminele pad op te gaan. “Sonny is als een vader voor me,” zegt een spelertje terwijl hij de boterham naar binnen propt. Zelf heeft hij geen kinderen, vertelt Sonny. Maar wel een vriendin die ergens anders woont en ook van voetbal houdt. “Dat is een voorwaarde in mijn relatie."

Sonny loopt naar zijn bureau, dat midden in het huis staat. Dit is het kantoor van Kagiso Porto. Het zou in een apart gebouwtje buiten het huis komen, maar al drie jaar staan er slechts onafgebouwde muren. Het geld voor cement en een dak was op. Hij laat trots certificaten zien die hij kreeg voor trainerscursussen. “Veel vrienden van me die geen opleiding hebben, werden crimineel,” vertelt hij. “Maar ik wil dat mijn familie trots op me is. Ik wil niet sterven als gangsterbaas.”

Eigen jeugdclub
Door zijn eigen jeugdclub op te zetten, probeerde Sonny alsnog een loopbaan in het voetbal te krijgen. Dat bracht hem bijna wat hij wilde. Twaalf jaar geleden wist hij een jeugdteam van het populaire eredivisieteam Orlando Pirates te porren voor een partijtje. Het bracht zijn grootste succes: een van de talenten, de toen zestienjarige Joseph Makhanya, werd ontdekt. Inmiddels speelt Makhanya al tien seizoenen voor het hoogste elftal van de Pirates.

Zou Sonny geld hebben gevraagd voor de transfer, dan was zijn droom uitgekomen. “Maar ik heb nooit echt iets teruggezien van de Orlando Pirates voor Makhanya. Ik had geen advocaat en was blij met dertig voetballen die we kregen in ruil voor hem.” Hij zal die fout niet meer maken, in de toekomst wil hij gewoon geld zien. “En dat gaat dan allemaal weer terug in de club, zodat ik ook andere spelers verder kan brengen.” Een vaste baan heeft hij niet. Van de ouders van de Kagiso-spelers krijgt hij geen geld. Soms verdient hij iets bij als gymleraar op een school in de buurt. Maar het gaat hem niet om rijkdom, benadrukt Sonny, die nog bij zijn moeder woont. Hij wil gewoon zo veel mogelijk kinderen aan het voetballen te houden.

“Elke minuut dat ze op het veld staan, kunnen deze kinderen niet het verkeerde pad op gaan. Als ik hun een betere toekomst kan geven – op het veld of ernaast – is mijn doel bereikt.” En dan maakt het Sonny niets uit dat hij in een vervallen achterkamer moet blijven wonen, bij zijn oude moeder.

Foto's: Ilvy Njiokiktjien

Laatste reacties (1)

plaats reactie

Nel Windt

Geplaatst op: vrijdag 28 januari 2011 om 16:57

Geweldige inzet, van een arme idealist! Waarom komt er nooit geld naar de goede initiatieven? Kan Winnie Sathekge nergens een plan indienen, of is er niemand die hem daarbij wil helpen?

Plaats een reactie

Waar

Wie

Elles van Gelder

Vanuit mijn standplaats Johannesburg reist Van Gelder door zuidelijk Afrika voor kranten, tijdschriften en radiostations. Ze werkt onder meer voor de GPD, De Pers, de Wereldomroep, VRT en IS.

Waarom

"Zuid-Afrika heeft al veel gebouwd sinds het einde van de apartheid. Maar er valt ook nog heel erg veel te bouwen. In de meeste verhalen die ik maak, gaat het daarover. Over de krotten waarin veel Zuid-Afrikanen nog wonen, over de hoge werkeloosheid, de criminaliteit en het slechte onderwijs. Veel Zuid-Afrikanen voelen dat ze niet kunnen bouwen. Ze zijn allang blij als er eten op tafel is. Maar er zijn ook mensen die wel, op hun eigen soms kleine manier, hun leven en dat van anderen proberen te veranderen. Deze mensen inspireren mij als journalist en mens. One11 was een kans om een van hen in de schijnwerper te zetten. Iemand die geen vooraanstaand politiek leider of activist is, maar een mens met een goed hart die doet wat in zijn vermogen ligt."

ellesvangelder.nl