Het nieuwjaarscadeau van journalisten voor Nederland
Portretten van bouwers en pioniers
Vechten met de draak
door Remko Tanis
Al enige jaren voert cameraman Lu Jianfu strijd tegen machtsmisbruik binnen de Chinese overheid. Onvermoeibaar legt hij op beeld vast hoe politie en ambtenaren hun eigen regels met voeten treden. Zo wil Lu het gezag een spiegel voorhouden. Afgelopen zomer boekte hij een eerste grote overwinning.
Het is donker in Zhengzhou. Vier mannen kijken boos de camera in. Een van hen draagt een gouden ketting en een strak wit shirt dat niets van zijn brede borstkas verhult. De man haalt uit. De camera beeft, het beeld hapert. Een paar seconden later meppen ze alle vier. De camera valt op de grond. “Toen ben ik weggerend”, vertelt Lu Jianfu wanneer hij de beelden terugziet op zijn laptop."Sommige Chinese overheidsfunctionarissen overschatten hun eigen macht", zegt Lu. "Om me te laten stoppen met filmen, bieden de meesten eerst een wederdienst aan. Daarna willen ze me vaak omkopen. Pas als dat niet werkt, volgen dreigementen of echt geweld.” De man in het witte shirt was verantwoordelijk voor bouwprojecten in Lu's woonplaats Zhengzhou, hoofdstad van de Chinese provincie Henan. Dankzij die positie reed hij rond in een zwarte Audi met speciale nummerborden van de overheid. "Hij stond verkeerd geparkeerd, dus heb ik dat gefilmd”, zegt Lu. "Alle vier de mannen zijn nu hun baan kwijt, omdat ze begonnen te slaan en ik de beelden had.”
Lu Jianfu (46), in het dagelijks leven cameraman bij de regionale omroep van Henan, filmt in zijn vrije tijd bestuurders van overheidsvoertuigen die de regels aan hun laars lappen. "Sommigen springen uit de auto en beginnen meteen te slaan zodra ik de camera aanzet.” Vroeger trokken ze ook vaak aan zijn haar, vertelt hij, reden waarom hij nu kaal door het leven gaat. ‘‘Zo hebben ze niets meer om me aan vast te houden.”
Overheidscorruptie is al jaren de grootste ergernis van Chinezen en ondanks harde woorden van de regering in Beijing wordt het probleem alleen maar groter. Het misbruik van dienstauto's is een van de meest openlijke uitingen ervan.
'Ik kan je vast een keer een dienst leveren'
Iets klopt er niet, zegt Lu's instinct. Hij tuurt naar het kenteken van een auto van de snelwegpolitie: AA3396. ‘‘Een dubbele A geeft een speciale status en is alleen voor hoge functionarissen", legt Lu uit. ‘‘Maar deze dubbele A ziet er verdacht uit.” De auto staat geparkeerd op het stationsplein. "Dat mag alleen met een speciaal kenteken van de lokale overheid. Er is geen enkele reden waarom de snelwegpolitie daarover zou beschikken.” Hij pakt zijn camera en zoomt in op het kenteken. Van dichtbij is te zien dat de tweede A een sticker is, eronder is een N zichtbaar. De bestuurder van de auto, een man zonder uniform, stapt uit en slaat Lu op de schouder. ‘‘Je weet toch hoe het werkt?" zegt hij vriendelijk. "Kom, maak er geen probleem van. Mijn excuses, ik zit fout. Laten we vrienden worden, geef me je telefoonnummer. Ik ben verantwoordelijk voor autodealers in deze regio, dus ik kan je vast een keer een dienst leveren.”
Lu bedankt en gaat door met filmen. "Hé," gaat de man verder, "stop met filmen. Hoeveel geld wil je hebben? Ik geef je wat je wilt, dan praten we nergens meer over.” Lu bedankt opnieuw. Zijn gefilm heeft ondertussen de aandacht getrokken van omstanders, onder wie een agent van de stadspolitie van Zhengzhou. Onder druk van de camera en de omstanders kan deze weinig anders dan zijn bonnenboekje trekken en zijn collega van de snelwegpolitie op de bon slingeren.
Het is een raar gezicht, een agent die een politieauto bekeurt. Zeker in China, waar de overheid een massief gesloten blok vormt. "De overheid is een grote familie", zegt Lu. "Een vader zal zijn zoon nooit te hard straffen. De partijtop in Beijing zal ook nooit echt ingrijpen op de lagere niveaus. De corruptie en de arrogantie van autoriteiten zijn alomvattend, de omvang is krankzinnig geworden. Drie jaar geleden was voor mij de grens bereikt. Ik zag zo veel voorbeelden, ik trok het niet meer.”
Sindsdien is Lu bijna dagelijks op zoek naar dienstauto's die een volstrekte minachting van de regels laten zien. Ze rijden door rood, parkeren waar ze willen en worden meer privé dan zakelijk gebruikt. De centrale overheid erkent het probleem. Volgens officiële statistieken telt China vijf miljoen dienstauto's, die de belastingbetaler jaarlijks veertig miljard euro kosten voor aanschaf, onderhoud en benzine. De partijkrant Global Times schreef onlangs ongenuanceerd: "Het misbruik van dienstauto's is inmiddels zo wijdverbreid dat veel overheden het simpelweg negeren."
Burgerwacht voor beschaving
Lu laat zich door zulke berichten niet ontmoedigen. De filmpjes zet hij op zijn blog, dat inmiddels tientallen miljoenen bezoekers trekt. "Ik steek al mijn vrije tijd hierin. Soms ga ik er bijna aan onderdoor. Mijn vrouw, die me een koppige ezel noemt, zie ik zelden. Mijn vrienden vinden me een psycho.” In Zhengzhou is Lu inmiddels een bekende, zowel onder het publiek als bij de autoriteiten. Zijn faam biedt hem enige bescherming. Twee maanden geleden kreeg hij zelfs een uniek identiteitsbewijs van de autoriteiten in zijn woonplaats Zhengzhou. Hij is nu officieel 'burgerwacht voor beschaving'. Lu: "De pas geeft me het recht om alle misstanden die ik film direct te tonen aan de ondersecretaris-generaal van de Communistische Partij in Zhengzhou." Sommige medestanders honen nu dat hij zich heeft laten inpalmen. “Onzin", zegt Lu. “Toen ik die pas kreeg, heb ik ze recht in het gezicht gezegd dat nu niet moeten verwachten dat ik nu aardige dingen over hen ga zeggen. Hoe kun je iets moois zeggen over iets dat overduidelijk zo veel problemen veroorzaakt?”
Ineens versnelt Lu zijn pas. Hij gooit zijn camera op zijn schouder en richt de lens op een politieauto. “Hé, jij daar!” roept hij naar de bestuurder. “Je mag hier helemaal niet staan!” De kwade man achter het stuur, niet in uniform, probeert het raampje omhoog te doen. Lu houdt het tegen met zijn hand en blijft doorvragen. Boos slaat de bestuurder op de cameralens. Dan rijdt hij weg, terwijl Lu inzoomt op het nummerbord. “Die individuele politieagenten of ambtenaren zijn niet eens de bron van het probleem", zegt Lu. “Het is de houding van het systeem: de overheid is alleen bezig zichzelf privileges toe te dichten. Niemand controleert. Officieel bestaat er op elk niveau een Bureau voor Discipline van de Communistische Partij, dat moet optreden bij machtsmisbruik. Maar geen van die bureaus functioneert.”
Kortgeleden zag hij een bekeuring onder de ruitenwisser van een dienstauto zitten. “Op de achterkant heb ik geschreven: 'Aan wie een poging waagt deze bon uit de systemen te schrappen: ik hoop dat je dood neervalt.' Een agent heeft me een keer laten zien wat er gebeurt als hij een overtreding in zijn computer wil registeren met een kenteken dat begint met O of AAA. Het computersysteem blokkeert onmiddellijk. 'Kenteken onbekend', verschijnt er zodra je deze eerste letters intikt.”
'Je verdient er geen geld mee, dus zien veel Chinezen er het nut niet van in'
Terwijl Lu zijn verhaal vertelt, houdt hij een oogje in het zeil. Plots schiet hij het restaurant uit waar we zitten, richting een zoveelste zwarte Audi met geblindeerde ramen – het ambtenarenvoertuig bij uitstek. Een identieke Audi in de buurt rijdt direct weg. De bestuurder van de eerste auto zwaait met zijn hand naar de lens van Lu's camera en trapt dan ook op het gaspedaal. “De overtredingen met overheidsauto's zijn slechts een voorbeeld van de vele manieren waarop de overheid de rechten van Chinezen schendt. Het is een uitputtend gevecht. Het systeem is niet door een of twee mensen te veranderen, maar het is moeilijk om meer mensen te activeren die het land vooruit willen helpen. Je verdient er geen geld mee, dus zien veel Chinezen er het nut er niet van in.”
Inmiddels kan Lu bogen op een belangrijk resultaat van zijn eenmanscampagne. Na tweeënhalf jaar lang te zijn geconfronteerd met filmmateriaal van overtredingen door dienstauto’s, besloot de stad Zhengzhou een halfjaar geleden de privileges voor alle AAA- en O-kentekens in te trekken. "Toen kwam ook aan het licht dat er vierhonderd auto”s rondreden met AAA-nummerborden", zegt Lu. "Terwijl die alleen bestemd waren voor de twintig hoogste functionarissen van de stad. De overige 380 waren uitgedeeld als ‘cadeautjes’.” De krant die de maatregel op 29 juli 2010 aankondigde, bewaart hij als een trofee. Maar wanneer hij de krant laat zien, trekt hij een bedrukt gezicht. Een diepe zucht volgt. “Eigenlijk wil ik huilen. Ik lees online veel nieuws uit Taiwan en Hongkong. Ik weet dus hoe het er buiten China toegaat en dat dit soort overheidscorruptie niet normaal is.”
Op Chinese websites wordt veel gescholden over de corruptie, maar daar blijft het vaak bij, zegt Lu. “Cynisme blijft Chinezen beheersen. We zijn snel geneigd te denken dat de bevoorrechte communisten te sterk zijn en nooit iets uit handen zullen geven. Maar hier in Henan is nu bewezen dat als je lang genoeg vecht, het toch mogelijk is. Het afschaffen van de speciale kentekens is een concrete stap voorwaarts.” Lu zucht opnieuw bij de gedachte aan de enorme weg die er nog is te gaan. “De controle op onze machthebbers ontbreekt nog steeds. En het kost de meeste mensen in China domweg te veel om deel te nemen aan het gevecht voor verandering.” Niet dat het Lu moedeloos maakt, hij wil zijn werkveld zelfs verbreden: “Dit gaat verder dan het overtreden van verkeersregels. Ik kan nog lang niet stoppen.”
Laatste reacties (5)
Dit soort mensen maakt met veel strijd een en persoonlijke opoffering een leefbare maatschappij, kunnen veel politici wier taak dat is, een voorbeeld aan nemen.
Dit soort mensen maakt met veel strijd een en persoonlijke opoffering een leefbare maatschappij, kunnen veel politici wier taak dat is, een voorbeeld aan nemen.
Erg goed van deze man,
en ja ook ik heb dit verhaal eerder gelezen en dat was in de krant
,ik weet alleen niet meer welke nl. de volkskrant of het eindhovensdagblad.
en ja ook ik heb dit verhaal eerder gelezen en dat was in de krant
,ik weet alleen niet meer welke nl. de volkskrant of het eindhovensdagblad.
Het verhaal van deze held heb ik al eerder gelezen of gezien.... Maar waar dat was?
Maakt ook niet uit: zo moedig zijn in een corrupte omgeving kan geen aandacht genoeg krijgen.
Maakt ook niet uit: zo moedig zijn in een corrupte omgeving kan geen aandacht genoeg krijgen.
Ongelooflijk. Wat een moed, en wat een corruptie.
Waar
Wie
Remko Tanis
Remko Tanis werkt sinds 2008 als correspondent in China, voor onder meer de GPD-dagbladen en RTL Z.Waarom
"Vanuit mijn werkkamer op de 23ste verdieping kijk ik uit over een centrumwijk van Sjanghai. In drie jaar zijn er zeven wolkenkrabbers bijgekomen in het uitzicht. Nummer acht en negen zijn in aanbouw. Ze zijn een dagelijkse confrontatie met de snelheid en vastberadenheid waarmee China zichzelf in het centrum van de wereld wil plaatsen.Wat zich in deze wijk afspeelt, gebeurt door het hele land. De ontwikkelingen van beton en asfalt lopen parallel aan onstuimige veranderingen onder de 1,3 miljard Chinezen van vlees en bloed. De transformatie van dit land biedt hun nieuwe mogelijkheden, maar stelt hen ook voor nieuwe problemen.
De personen die ik voor One11 portretteer, weigeren aan de kant te staan. Ze hebben het lef om de overheid, die nog old-school autoritair is, uit te dagen. De moed om, zelfs letterlijk, een hand uit te steken naar anderen die dreigen te verdrinken in de nieuwe maatschappij. In een samenleving waar het meer dan ooit ieder voor zich is, komen deze bouwers in actie. Beiden doen het werk dat – in een gezond land – overheid en maatschappij samen horen op te pikken. Werk dat in China vooralsnog vaak blijft liggen."